Het hoe en waarom van onder- en overgewicht
Categorie : Lichamelijke gezondheid Overgewicht
Waar het normale gewicht eindigt en onder- of juist overgewicht begint is niet met stelligheid te zeggen, omdat er altijd naar het individu gekeken dient te worden. Veel mensen hanteren de BMI-berekening om te zien of ze aan het ideaal gewicht voldoen, maar ook voor deze methode zijn een aantal nadelen op te noemen die de betrouwbaarheid hiervan in twijfel trekken. Of iemand onder- of overgewicht heeft, heeft met diverse factoren te maken, waaronder erfelijkheid, voedings- en leefpatroon.
Gewicht: de erfelijke factor
Of iemand dik of dun is hangt van meerdere factoren af en een hiervan is erfelijkheid. Bepaalde genen kunnen ervoor zorgen dat iemand al dan niet sneller dik wordt dan een ander. Zo kan de ene persoon letterlijk alles eten wat hij of zij wil, terwijl een ander al van het kijken naar eten dik wordt. Toch is het niet zo dat uitsluitend de genen het gewicht van een persoon bepalen. De genen spelen wel een rol hierbij.
Over- en ondergewicht kan ook samenhangen met een verhoogd risico op bepaalde aandoeningen als deze in een familie voorkomen, waaronder diabetes en problemen met de werking van de schildklier. Indirect zijn deze genen dan ook weer de veroorzaker van over- of ondergewicht.
Gewicht en voedingspatroon
Naast de erfelijke genen bepaalt ook het voedingspatroon iemands gewicht. Een uitgebalanceerd voedingspatroon dat helemaal aangepast is aan de levensstijl zal het gewicht stabiel houden, terwijl een ongezond dieet en dito levensstijl zorgt voor de overtollige kilo’s of juist een tekort hieraan. Een gezond voedingspatroon bevat niet alleen voldoende bouwstoffen en brandstoffen, maar is tevens een perfecte balans van de juiste vitaminen en mineralen. Welke voedingsstoffen het lichaam nodig heeft, heeft met een aantal zaken te maken: geslacht, leeftijd en levensstijl.
Steeds meer mensen zijn bewust met hun voeding bezig en zien het nut van zelf koken in, wat zeker bijdraagt aan een gezonder voedingspatroon. Daarentegen is het algemeen bekend dat fruit en groente onmisbaar zijn voor een uitgebalanceerd dieet, maar worden deze nog te weinig gegeten.
Te vet en te zout eten dragen eveneens bij aan een ongezond gewicht en kunnen daarnaast op lange termijn andere, ernstige gezondheidsklachten veroorzaken.
Gewicht en levensstijl
Niet alleen erfelijkheid en voeding spelen een rol, maar ook de leefwijze hebben invloed op het gewicht. Actieve mensen hebben over het algemeen minder snel te lijden aan overgewicht, dan mensen die vooral een passief leven leiden. Is het leven echter een aaneenrijging van stress, onrust en is er geen ruimte voor voldoende ontspanning, dan kan dit eveneens zijn weerslag hebben op het gewicht: in dat geval kan er sprake zijn van (ernstig) ondergewicht. Een gezonde levensstijl met voldoende beweging en aan de andere kant rust zal een positieve uitwerking hebben op het gewicht en daarmee onder- of overgewicht voorkomen.
Gewicht en leefomstandigheden
Alhoewel dit niet helemaal los staat van de levensstijl is het wel vermeldenswaard dat gewicht, zowel onder- als overgewicht ook samen kunnen hangen met de leefomstandigheden. Ouders die een slecht voorbeeld geven aan hun kinderen door te veel, en te vet eten, meiden die samen op kamers wonen en een ideaal gewicht nastreven dat de digitale wereld ze voorspiegelt, de verslechterde economie die mensen dwingt een andere levensstijl en voedingspatroon erop na te houden. Het zijn allemaal factoren die medebepalend zijn voor het gewicht. Toenemende milieuvervuiling kan eveneens invloed hebben op iemands gewicht.
Gewicht berekenen met de BMI: de voor- en nadelen
Veel mensen hanteren de BMI (Body Mass Index) als uitgangspunt voor het ideale gewicht. Hierbij wordt de verhouding lengte en gewicht uitgerekend. De BMI wordt daarbij als volgt berekend: lengte x lengte = uitkomst. Gewicht delen door de uitkomst (van de som lengte x lengte) en het antwoord afronden. Daarbij geldt dat alles tussen de 18,5 en 24 als gezond gewicht beschouwd mag worden. Onder de 18,5 is er sprake van ondergewicht, terwijl alles boven de 25 als overgewicht en zelfs tot morbide obesitas (zwaar overgewicht) gerekend mag worden.
De berekening is simpel en kan op elk moment uitgevoerd worden, zonder rekening te hoeven houden met het feit of men net gegeten heeft. Zo op het eerste gezicht lijkt dit dan ook de ideale manier om te zien of iemand een gezond gewicht heeft. Toch heeft de BMI ook nadelen.
Voor het berekenen van de BMI wordt geen rekening gehouden met de leeftijd, het geslacht en levensstijl. Daarnaast spelen bijvoorbeeld ook de hoeveelheid spiermassa een grote rol bij het bepalen van het gewicht. Ten slotte kunnen niet alle bevolkingsgroepen de standaard BMI aanhouden, aangezien zij door erfelijke omstandigheden een andere lichaamsbouw kunnen hebben.
Met de BMI kan dus wel een schatting gegeven worden over het gewicht, maar voor een nauwkeurige bepaling moet de dokter of diëtiste geraadpleegd worden die door de medische voorgeschiedenis, metingen enz. beter vast kunnen stellen of iemand onder- of mogelijk overgewicht heeft.
Ondergewicht: mogelijke oorzaken en behandeling
Ondergewicht hebben is minstens net zo ongezond als overgewicht hebben. In tegenstelling tot niet Westerse landen, waar vooral ondervoeding de oorzaak is van ondergewicht, zijn vooral ziekte, een slechte stofwisseling en soms een verkeerd voedingspatroon de oorzaak van ondergewicht in rijke, Westerse landen.
Uitzondering op de regel zijn, vooral de jonge meiden en in toenemende mate ook jongens, die door alle beelden op tv en internet in de waan verkeren dat hoe dunner men is, hoe aantrekkelijker. De jongeren willen aan een verkeerd ideaalbeeld voldoen en proberen dit te bereiken door zichzelf uit te hongeren (anorexia nervosa) of zichzelf vol te stoppen met eten en vervolgens over te geven (boulimia). In beide gevallen is er sprake van een tekort aan voedingsstoffen, waardoor het lichaam de eigen reserves aan gaat spreken en de persoon steeds dunner zal worden. Zowel anorexia als boulimia kunnen ver strekkende gevolgen voor de gezondheid hebben als er geen hulp gezocht wordt. De behandeling dient onder deskundige begeleiding plaats te vinden en zal tijd kosten.
Is er sprake van plotseling optredend gewichtsverlies, dan is het noodzakelijk om naar de huisarts te stappen, die de oorzaak kan achterhalen en een behandeling voor kan schrijven, welke hierop afgestemd is.
Tegenwoordig zijn er verschillende medicijnen die kunnen helpen met afvallen. Deze medicijnen zijn zowel met als zonder recept te verkrijgen via een online apotheek. Voorbeelden van deze medicijnen zijn Saxenda en Mysimba.
Overgewicht: mogelijke oorzaken en behandeling
De veranderde leefomstandigheden hebben ervoor gezorgd dat vooral de jeugd steeds ongezonder leeft doordat zij veel tijd binnen door brengen en nog nauwelijks aan beweging toe komen. Tel hierbij het grote aantal kantoormensen, het gemak van een auto voor de deur en het grote aanbod kant- en klaar voedsel en het moge duidelijk zijn, dat er steeds meer mensen op steeds jongere leeftijd aan overgewicht lijden. Dat dit een wereldwijd probleem begint te worden is duidelijk te zien aan de statistieken, waarop af te lezen is dat steeds jongere mensen aan ziekten lijden die het gevolg zijn van hun ongezonde levensstijl en voedingspatroon.
Maar ook bij overgewicht kan sprake zijn van (ernstige) onderliggende ziekten. Het meest bekende voorbeeld hiervan is suikerziekte, ook wel bekend als diabetes. Hierbij maakt het lichaam te weinig insuline aan, waardoor suikers niet afgebroken worden en de bloedwaarden veranderen. Een verkeerde stofwisseling kan ook zorgen voor overgewicht. Het medicijn Xenical kan het afvalproces versnellen.
Net als bij ondergewicht kunnen echter ook psychische problemen ten grondslag liggen aan overgewicht. Vooral emotie eters kunnen hierdoor overgewicht oplopen. Een onverwerkt verdriet kan ‘weggegeten worden, waarbij vooral naar lekkers en ongezond (vet) eten gegrepen wordt. Bepaalde voedingsstoffen maken stoffen in het lichaam vrij waardoor er tijdelijk een tevreden en gelukkig gevoel ontstaat en ervoor zorgt dat emotionele eters in een neerwaartse spiraal terechtkomen, als de onderliggende problemen niet adequaat opgelost worden. Mensen die aan overgewicht lijden door een verkeerd eetpatroon als gevolg van psychische problemen behoren behalve een diëtiste ook een psychiater te consulteren.